Morgen vertrekken we alweer uit Cambodja richting Ko Chang.

We zijn dan 2 dagen/3 nachten in Phnom Penh geweest en de laatste 3 dagen/4 nachten in Siem Reap

De reis naar Siem Reap was per bus, rit van ruim 6 uur, waarbij de eerlijkheid eist de drie stops, totaal een uur, mee te rekenen. Het is op zich best comfortabel reizen, voldoende beenruimte, airco en zelfs WiFi, maar dat alles wordt al snel teniet gedaan als er enkele jankende en jengelde kinderen meereizen op 2 banken achter je. Ook een verschijnsel van reizen, Alhoewel ik niet inzie waarom je kinderen onder de 4 vanuit UK meezeult naar dit soort landen.

In SR krijgen we te horen dat het hotel overboekt is en dat we in een dependance ondergebracht worden. Nu kan dat best goed zijn, maar de bouwput met bijbehorende geluiden naast het hotel geven ons in eerste instantie toch wel even mixed feeling. Uiteindelijk blijkt er met de huisvesting niets mis te zijn, alleen de ligging is wat buiten het centrum. Mooie ruime kamer en een uitstekend zwembad. Tel uit je zegeningen.

SR zelf heeft naast wat markten, tempels en veel kroegen niet veel te bieden. De ware attractie ligt buiten de stad, een gigantisch complex van Khmer bouwkunst, ook wel bekend als Angkor Wat, hoewel dat slecht een van de vele tempels is.

We boeken een tuk-tuk om gedurende twee dagen deze tempels te bekijken. Driver Jack zal ons de eerste dag langs het kleine rondje en dag twee langs het grote rondje vervoeren, de verste tempel ligt ruim 35 km ver.

Wat valt er over deze tempels te vertellen? Aan de ene kant heel veel en aan de andere kant bitter weinig. Je moet het ervaren. Dat ervaren doe je met nog honderden andere, voornamelijk chinezen. Het blijk uiterst moeilijk foto’s te maken zonder dat daar mensen op staan. Chinezen zijn gek op selfies en staan overal te poseren, waarbij ze dan een V-teken maken met een of twee handen. De tempels zelf zijn grote bergen bewerkte stenen, hier en daar staan ze zelfs in een geordende manier op elkaar en vormen zo een gebouw, op andere plekken is de samenhang echt helemaal weg. Deze tempels zijn tot de 15e\16e eeuw nog gebruikt maar daarna nam de natuur het over. Bomen groeien zo hier en daar dwars door gebouwen. Het is duidelijk dat dit complex een aardige tijd geen onderhoudscontract gehad heeft. De natuur, aardverschuivingen, oorlogen en diefstal van beelden hebben het complex danig aangetast.

Begin 20e eeuw werd het "herontdekt" en sindsdien probeert men de aftakeling tegen te gaan en zo hier en daar zelfs te keren. Maar het is echt indrukwekkend, iedere steen is bewerkt, torens hebben gezichten, een van de tempels had er 49, waarbij iedere toren 4 gezichten uitgehouwen had. Er zijn tempels met grijze zandsteen, maar ook met een mooie rode soort.

Uiteindelijk gaat het allemaal op elkaar lijken, ergo je moet het gewoon ervaren. We rijden per dag een tempel of vier af, lopen daar afhankelijk van de grootte, de drukte en de temperatuur enige tijd rond, maken een extreem aantal foto's, maar gaan af en toe ook uit de drukte gewoon even zitten om de omgeving op ons in te laten werken.

Om de tempels heen is er natuurlijk een hele industrie gegroeid, tuk-tuks die tegen gestandaardiseerde prijzen per dag te huren zijn, mensen die je per se een zijden shawl willen verkopen, orkesten met oorlogsgewonden die voor een stemmige ambiance zorgen, gidsen in de meest gangbare talen, stalletjes met eten en drinken en diverse restaurants.

En dit alles gaat voor een luttele 30 dollar per dag. Hiervan worden de herstelwerkzaamheden en de salarissen van de directeuren bekostigd. Je ziet wel wat restauratiewerkzaamheden, maar die worden in bijna alle gevallen betaald door een buitenland. Wat wel goed geregeld is, zijn de toiletten, in de buurt van de grote tempels, proper en op vertoon van je toegangskaart gratis. Zo krijg je nog eens waar voor je geld.

Onderweg op de grote ronde komen we een landmijn museum tegen. We stoppen hier om even wat anders te zien.

Het is een erg aangrijpend geheel. We treffen het net dat we met een groep Amerikaanse scholieren in een rondleiding terecht komen. De gids, een Amerikaan heeft hands on ervaring van twee kanten, als luitenant in het leger en nu als een van de drijvend krachten achter het ontmijning programma. Men hoopt over zo'n 40 jaar het land mijn vrij te hebben.

Het is onwijs om te zien hoeveel oorlogstuig in Cambodja gedropt is, er vallen nog jaarlijks een kleine honderd doden en nog meer gewonden door nog niet onschadelijk gemaakt tuig.

Ze vangen in dit centrum ook gewonde kinderen op en proberen deze een betere toekomst te geven. Daarnaast stichten ze scholen in allerlei afgelegen dorpen, enkele van die dorpen zijn gedurende een deel van het jaar eigenlijk niet te bereiken vanwege slechte wegen en regenval.

Het wordt door vrijwilligers gerund, van de entreeprijs van 5 dollar gaat er een deel naar het ontmijnen, een deel naar de opvang en een deel naar de scholenbouw. Men heeft hier geen directeuren, maar wel duidelijke resultaten.

Na twee dagen tempels bekijken al sjokkend in de hitte en hotsen botsen in een tuk-tuk zijn we dit wel zat en wijden de laatste dag aan SR zelf.

Leuke markt, maar dezelfde waren als overal, mooie pagode, maar dezelfde soort Boeddha's, veel horeca, maar het is overdag en de pubcrawls zijn in de nacht. Zoals gezegd morgen naar Ko Chang in Thailand, een autorit van 350 km en dan met de boot over, dus de rest van de dag brengen wij lezend en met parasolletjes door aan de rand van het zwembad. Oh ja, SR heeft in ieder geval 2 kleine brouwerijtjes, een van een Yank en een van een Chinees. Ook er aangenaam om zomaar te zeggen.

Wat kunnen we van Cambodja zeggen. Het is een land waar de oorlog pas 25 jaar geleden gestopt is en wat pas sinds 2003 een beetje stabiel is. Voor die tijd ging het gebukt onder oorlogen of Amerikaans sanctiebeleid. Het land is groen, de mensen hebben niet de aanpakken mentaliteit zoals de Vietnamezen. Heersende klasse zijn voor een groot deel nog oud Rode Khmer kader die continue naar achteren kijken. Onderwijs zal hier nog opgezet moeten worden, je ziet heel veel particuliere scholen. Het komt er wel, maar heeft nog een hele weg te gaan.